ONTDEKKINGSREIS
Daar waar de ondergrondse geloofsgemeenschappen in de eeuwen door de verdrukking heen blijven groeien in aantal op basis van hun persoonlijke ervaringen met Christus, zien we in de bovengrondse kerk het fenomeen ontstaan dat iedereen gerekend gaat worden tot de Christelijke kerk, omdat keizer Constantijn nu eenmaal het licht heeft gezien.
Onderdanen hadden geen keus en dit gold zo voor vele daaropvolgende eeuwen voor allerhande machthebbers en hun horigen.
Kosten noch moeite werden gespaard om dit christendom gestalte te geven in de zichtbare wereld.
Zo spruiten kathedralen als paddestoelen uit de grond, de één nog groter dan de ander en liefst zo rijkelijk mogelijk versierd met gebrandschilderde ramen, grootse altaren enz..
Zo ook ontstaat de Canon, de Heilige Schrift, bestaande uit de geschriften van het Oude en Nieuwe Testament, maar ook apocrieve boeken, waarover geen eenduidig oordeel gegeven kon worden over het al dan niet geïnspireerd zijn en dus bepalend voor de algemene kerk.
De organisatie van de kerk werd tevens met verve ter hand genomen, à la het model van de wereldlijke heersers.
Zo kwamen er kardinalen, bisschoppen, diakenen, pastoors enz., die het functioneren van de algemene christelijke kerk in goede banen, d.w.z. in overeenstemming met de wensen van de wereldlijke machthebbers, moesten gaan waarborgen.
” Uiteindelijk ontstaat er een schisma en wordt er een westelijk georiënteerde en een oosters georiënteerde christelijke kerk gevormd, die wij nu in zijn algemeenheid duiden als de Rooms-Katholieke kerk met de paus als baas over de kardinalen en de oosters Orthodoxe kerk met de metropoliet als eerste onder gelijke patriarchen “
Zo verkregen zij aanzien en tevens werd hen autoriteit toegemeten over degenen die onder hen stonden.
Zij oefenden die macht over hun volgelingen vaak ook met kracht uit, toegestaan door de politieke macht van heersers waar zij voor werkten.
Dit staat echter haaks op wat de ondergrondse geloofsgemeenschappen deden in de eerste drie eeuwen.
Bepaalde functies die de mensen toen bekleedden waren uitsluitend bestemd om de gemeenschap en de individuele gelovige te helpen, te steunen en te dienen waar ze dat maar nodig hadden.
Uiteindelijk ontstaat er een schisma en wordt er een westelijk georiënteerde en een oosters georiënteerde christelijke kerk gevormd, die wij nu in zijn algemeenheid duiden als de Rooms-Katholieke kerk met de paus als baas over de kardinalen en de oosters Orthodoxe kerk met de metropoliet als eerste onder gelijke patriarchen.
Binnen deze groepen functioneren in toenemende mate min of meer zelfstandige geloofseenheden, zoals kloosters en bijv. de Syrisch Orthodoxe geloofsgemeenschap.
Al met al verdwijnt in behoorlijke mate de persoonlijke ervaring met Christus, met uitzondering van enkele spraakmakende figuren als Augustinus en Franciscus van Assisi.
In onze tijd zou men de huidige paus Franciscus ook als een duidelijk lichtpunt kunnen zien.
Reeds vanaf de eerste eeuwen van de bovengrondse kerk zien wij de politieke wereldlijke invloed toenemen.
Zien wij accentverschillen ontstaan in wat men belangrijk vond in het geloof.
Zien wij daardoor ook allerlei stromingen binnen bijv. de Rooms-Katholieke kerk ontstaan.
Sommigen waren van devote aard, andere van een meer praktische vormgeving in het volgen van Christus.
Toch bleef er aan de buitenkant in ieder geval een zekere mate van eenheid, zowel binnen de Rooms-Katholieke kerk als de oosters Orthodoxe kerk, waaronder gemakshalve ook de Griekse, Russische, Syrisch Orthodoxe en koptische kerk wordt gerekend, zij het ieder met zijn eigen metropoliet.
Deze accentverschillen, dat waar meer de nadruk in de Heilige Schrift op werd gelegd, krijgt zijn climax bij de komst van Luther, Calvijn, Zwingli, Johannes Hus en anderen.
De eenheid van de Rooms-Katholieke kerk kan niet langer gehandhaafd worden.
” Het tweede schisma, over hoe De Schrift geïnterpreteerd dient te worden was een feit; zoals over bijv. het vieren van het Heilig Avondmaal; was de ouwel, het stukje brood, het daadwerkelijke lichaam van Christus, of was het slechts als symbool te zien? “
Er wordt door de protesterende groepen teveel diepgaande kritiek geleverd op hetgeen de kardinalen voor stonden.
Het tweede schisma, over hoe De Schrift geïnterpreteerd dient te worden en of er ook nieuwe inzichten gelijkwaardig aan De Schrift konden worden toegevoegd en of oude interpretaties vatbaar konden zijn voor een hernieuwde c.q. nieuwe benadering, was een feit.
Zoals over bijv. het vieren van het Heilig Avondmaal; was de ouwel, het stukje brood, het daadwerkelijke lichaam van Christus, of was het slechts als symbool te zien?
Dient De Canon uitsluitend te bestaan uit de bekende geschriften of kunnen er ook geloofsbrieven, waarheid uit de Apocrieve boeken gehaald worden?
Hoe staat het met de verering van bepaalde figuren, vormgegeven in beelden, die in de kerkgebouwen staan?
Voor de oosters Orthodoxe kerk was het wat meer klip en klaar; geen nieuwe openbaringen, geen nieuwe heiligen, geen verandering in de omvang van wat men gelooft.
Voor de westerse algemene kerk in die dagen lag dit heel wat anders.
Voortdurend kwamen er heiligen bij, zoals in de 18e eeuw nog de Maria-verering.
Maar ook werden pauselijke decreten belangrijker dan de Heilige Schrift zelf.
Luther en de zijnen kwamen in opstand en braken met de Rooms-Katholieke kerk.
Uiteindelijk resulteerde dit in een verschrikkelijke vervolging van mensen die anders wilden geloven, tot uitdrukking komend in brandstapels, vierendelingen, hekserijbeschuldigingen tot aan complete veldslagen met duizenden doden aan beide kanten.
Noch de Rooms-Katholieke kerk, noch de protestantse kerken lieten zich onbetuigd in het vervolgen van de andersdenkenden.
En dit allemaal gebaseerd en ontsproten uit bijbelse teksten en hun interpretaties.
Maar ook binnen deze protesterende protestantse groepen onstonden allerlei verschillen van inzicht over hoe de bijbel te interpreteren.
Wat is belangrijk en wat minder?
Een lange lijst van uittredende groepen kan gemaakt worden tot op de dag van vandaag.
Deze kerkelijke ontdekkingsreis vindt men vaak ook terug in de namen van deze zelfstandige, buiten de Rooms-Katholieke kerk functionerende groepen, zoals Doopsgezinden, Baptisten, pinkstergelovigen, Volle Evangelie gelovigen, Quakers, Artikel 31 volgers, hervormden, gereformeerden, Lutheranen, Amish enz..
Dan komt het accent waar het om gaat in het volgen van Christus te liggen op bijv. de kleding die men draagt, welke rustdag men neemt, of men man of vrouw is, welke gedragingen verboden en zwaar zondig zijn, het voeren van genezingscampagnes, of men wel of niet spreekt in glossalie, welke muziek geoorloofd is en welke niet enz..
” De geschriften van de apostelen hadden niet die zeggenschap, die onfeilbaarheid, zoals later bij de bovengrondse kerk ontstond; in de eerste eeuwen waren deze geschriften veel meer een soort niet-bindende ondersteuning in het geloven, het volgen van Christus “
Allemaal accenten van grote en kleinere geloofsgemeenschappen ter onderstreping van wat zij de kern van de boodschap van Christus vinden.
Als we zo in vogelvlucht de restulaten bekijken van wat de erkenning van de christelijke kerk als godsdienst voor de toenmalige wereld betekende, dan zien we, in de eerste eeuwen van vervolging, voor de christenen een ervaring en een persoonlijke beleving van Christus in het innerlijk van de mens centraal staan.
De bijbel kenden ze nog niet, hooguit teksten uit de Joodse Canon.
De geschriften van de apostelen hadden niet die zeggenschap, die onfeilbaarheid, zoals later bij de bovengrondse kerk ontstond.
In de eerste eeuwen waren deze geschriften veel meer een soort niet-bindende ondersteuning in het geloven, het volgen van Christus.
Eenmaal tot Canon verheven, worden de teksten uit de Nieuw-Testamentische geschriften, alsmede van het Oude Testament, de Joodse Canon, verweven tot een groot totaal goddelijk geïnspireerd boek waar alle antwoorden op vragen van de mensheid feitelijk in ligt besloten.
Waar leidt deze kerkelijke ontdekkingsreis toe?
Nieuwe groepen, nieuwe kerken, die een ander vlammetje menen te zien in het licht van Christus?
Symptoombestrijding, omdat wij menen een nieuw licht (puntje) te zien?
Heeft het ons dichter bij Christus gebracht of zijn wij het zicht op Hem kwijtgeraakt?
Meer verdeeldheid in plaats van eenheid onder christenen?
Een spirituele verlichting binnen alle kerken in alle gelovigen zou hier meer op zijn plaats zijn.
Een verlichting, een duidelijk zien waar het is misgegaan.
Een verlichting die ons terugbrengt naar onze geestelijke wortels.
Een verlichting, die ons vooruitstuwt in de armen van de Enige Ware, de Geest van Christus!
